โรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย ชนิดหลอดเลือดหัวใจอุดตันเฉียบพลัน (STEMI) เป็นภาวะที่หลอดเลือดหัวใจมีการอุดตันแบบสมบูรณ์ ทำให้กล้ามเนื้อหัวใจส่วนที่รับเลือดอยู่เกิดการขาดเลือดแบบเฉียบพลัน โดยจะเกิดขึ้นภายในระยะเวลาเป็นนาทีหรือไม่เกินชั่วโมง กลไกการเกิดโรคส่วนใหญ่เกิดจากการปริแตกของตะกรันไขมันที่เกาะในหลอดเลือด เมื่อมีการปริแตกร่างกายจะระดมเกร็ดเลือดและสร้างลิ่มเลือดขึ้นมาอุดหลอดเลือดส่วนนั้น จนส่งผลให้หลอดเลือดมีการอุดตันโดยสมบูรณ์ ผู้ป่วยมักจะมีอาการเจ็บแน่นกลางอกหรือหน้ามืดเป็นลม บางรายอาจถึงขั้นหัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน ภาวะนี้เป็นภาวะฉุกเฉินมีอันตรายถึงชีวิต อัตราการเสียชีวิตของโรคนี้อยู่ที่ร้อยละ 5 – 10 รักษาด้วยการเปิดหลอดเลือดที่อุดตันให้เร็วที่สุด “เพราะทุกนาทีที่เสียไป หมายถึงกล้ามเนื้อหัวใจที่เสียหายขาดเลือดตามไปด้วย”

ศูนย์หัวใจโรงพยาบาลกรุงเทพภูเก็ต ได้พัฒนาแนวทางปฏิบัติและการดูแลรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน โดยอ้างอิงจากแนวทางปฏิบัติระดับสากลในต่างประเทศ ตั้งแต่ปี พ.ศ.2560 เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาอย่างมีประสิทธิภาพ รวดเร็ว ทันเวลา โดยในปัจจุบันนี้ จะมีวิธีการเปิดหลอดเลือดได้ 2 วิธี คือ

1. การให้ยาสลายลิ่มเลือด (Fibrinolytics)
2. การสวนหัวใจเพื่อทำการเปิดหลอดเลือดด้วยบอลลูนหรือขดลวด (Percutaneous Coronary Intervention, PCI)

การเปิดหลอดเลือดด้วยวิธีการสวนหัวใจเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดในปัจจุบัน โดยอัตราความสำเร็จในการเปิดหลอดเลือดได้อยู่ที่ร้อยละ 95 เมื่อเทียบกับวิธีการให้ยาสลายลิ่มเลือดที่ร้อยละ 60 – 70 ดังนั้นศูนย์หัวใจ

โรงพยาบาลกรุงเทพภูเก็ตจึงเลือกวิธีการสวนหัวใจเป็นวิธีแรก โดยผ่านทางหลอดเลือดแดงเรเดียลที่ข้อมือเป็นส่วนใหญ่ แพทย์และทีมงานต้องทำงานแข่งกับเวลาเพื่อเปิดหลอดเลือดให้เร็วที่สุด ตามมาตรฐานสากลโดยผู้ป่วยควรจะได้รับการเปิดหลอดเลือดหัวใจภายในเวลา 24 ชั่วโมงนับตั้งแต่มีอาการ โดยใช้เครื่องมือที่ทันสมัย และห้องสวนหัวใจชนิด 2 ระนาบ รวมทั้งมีทีมผ่าตัดหัวใจรองรับ ในกรณีมีปัญหาระหว่างการทำหัตถการสวนหัวใจ

ศูนย์หัวใจโรงพยาบาลกรุงเทพภูเก็ตมีทีมแพทย์หัวใจและบุคลากรที่มีความพร้อมตลอด 24 ชั่วโมงทุกวัน การตรวจวินิจฉัยที่รวดเร็ว แม่นยำ มีระบบการรับผู้ป่วยที่มีประสิทธิภาพ ทำให้สามารถเปิดหลอดเลือดได้ภายใน 90 นาทีที่มาถึงโรงพยาบาล การเปิดหลอดเลือดที่รวดเร็ว จะช่วยลดภาวะแทรกซ้อน ลดจำนวนวันนอนโรงพยาบาล และเพิ่มคุณภาพชีวิตให้กับผู้ป่วย

ในปี พ.ศ.2566 ผู้ป่วยกล้ามเนื้อหัวใจตายชนิดหลอดเลือดหัวใจอุดตันเฉียบพลันของโรงพยาบาลกรุงเทพภูเก็ต มีอัตราการเปิดหลอดเลือดหัวใจภายในระยะเวลา 90 นาที นับตั้งแต่ผู้ป่วยพบบุคลากรทางการแพทย์ ที่ร้อยละ 87 ซึ่งเป็นสถิติที่ดีเมื่อเทียบกับผลลัพธ์การรักษาของโรงพยาบาลในสหรัฐอเมริกา ที่ 50 เปอร์เซ็นต์ไทล์ ที่มีอัตราการเปิดหลอดเลือดหัวใจภายในระยะเวลา 90 นาที นับตั้งแต่ผู้ป่วยพบบุคลากรทางการแพทย์ ร้อยละ 72.5

การสวนหัวใจเพื่อทำการเปิดหลอดเลือดด้วยบอลลูนหรือขดลวด (Percutaneous Coronary Intervention, PCI)

การตรวจสวนหัวใจและหลอดเลือด (Cardiac Catheterization) เป็นวิธีการที่พบได้บ่อยเพื่อใช้ในการวินิจฉัยและรักษาโรคหัวใจชนิดต่าง ๆ โดยแพทย์จะทำการใส่สายสวน (Catheter) ซึ่งมีขนาดเล็กสามารถเคลื่อนที่ได้เข้าไปในหลอดเลือดแดงหรือหลอดเลือดดำบริเวณขาหนีบ ข้อมือ แขน หรือลำคอ สายสวนจะค่อย ๆ ถูกใส่และเคลื่อนไปตามหลอดเลือดเพื่อไปยังหัวใจ โดยตำแหน่งของหลอดเลือดแดงที่ทำกันแพร่หลายก่อนหน้านี้ คือ ตำแหน่งของหลอดเลือดแดงที่ขาหนีบ (Femoral Artery) เนื่องจากหลอดเลือดแดงที่ขาหนีบเป็นหลอดเลือดแดงที่มีขนาดใหญ่สามารถใส่สายสวนเข้าไปได้ง่าย ผู้ป่วยจะมีแผลขนาดเท่าเข็มบริเวณขาหนีบ อย่างไรก็ตาม หลังทำหัตถการผู้ป่วยจะต้องนอนราบ และไม่งอขาข้างที่ทำหัตถการ เป็นเวลาประมาณ 2 – 6 ชั่วโมง เพื่อลดโอกาสการมีเลือดออกที่บริเวณทำหัตถการ แพทย์โรคหัวใจจึงได้พยายามหาตำแหน่งของหลอดเลือดแดงตำแหน่งอื่น ซึ่งก็คือ หลอดเลือดแดงที่ข้อมือ (Radial Artery) เพื่อลดภาวะดังกล่าว

ข้อดีของเทคนิคการใส่สายสวนผ่านทางข้อมือ

1. ลดการเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงที่เกิดจากการใส่สายสวนหัวใจทางหลอดเลือดแดงที่ขา
2. ลดระยะเวลาการนอนโรงพยาบาลนาน ผู้ป่วยสามารถลุกเดินได้ทันทีหลังการผ่าตัด
3. มีภาวะแทรกซ้อนเฉพาะที่ (Local Complication) จากการใส่สายสวนน้อยกว่าแบบการสวนผ่านทางขาหนีบ เนื่องจากเส้นเลือดมีขนาดเล็กกว่าและอยู่ใกล้ผิวหนังมากกว่า ทำให้ห้ามเลือดได้ดีกว่ามาก ซึ่งหากมีเลือดออก
4. บริเวณขาหนีบอาจจะต้องมีการให้เลือดทดแทน หรือบางครั้งจะทำให้เกิดภาวะหลอดเลือดโป่งพองจนอาจต้องผ่าตัดซ่อมแซม และจะทำให้ผู้ป่วยงอขาหรือลุกเดินได้ช้า

*อ้างอิง

ACC-NCDR Registry. Percentage of STEMI patients receiving Primary PCI with In 90 minutes. A Data Form The NCDR Chest Pain-MI Registry. J Am Coll Cardiol [Internet]. 2023 [cited 2023 May 17]. Available from: https://cvquality.acc.org/NCDR-Home/registries/hospital-registries/chest-pain-mi-registry